Uchwała Zarządu Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce z dnia 9 maja 2023 roku

Z ogromnym żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci ośmioletniego Kamila. Śmierć dziecka jest porażką całego systemu opieki nad dzieckiem i przeciwdziałania przemocy domowej. Nie będziemy komentować tej konkretnej sprawy, nie znamy jej okoliczności, które są i będą badane przez właściwe organy. Jako sędziowie analizujemy ogólną sytuację, również z punktu widzenia sądu opiekuńczego, aby do takich zdarzeń więcej nie doszło. Zauważamy potrzebę zmian w całym systemie, na wszystkich szczeblach instytucji zajmujących się dzieckiem i rodziną, łącznie z sądem.

Zauważamy następujące problemy:

• brak narzędzi do analizy systemowej krzywdzenia dzieci, w tym ze skutkiem śmiertelnym;

• niewystarczający przepływ informacji pomiędzy sądem opiekuńczym, organami pomocy społecznej, kuratorami, organizatorem pieczy zastępczej i Policją, szczególnie w sytuacji zmiany miejsca zamieszkania rodziny z dzieckiem;

• brak wystarczającej liczby rodzin zastępczych, a przez to często wielomiesięczny brak możliwości wykonania orzeczeń sądu o umieszczeniu w pieczy zastępczej, szczególnie w sytuacjach pilnych;

• brak systemowych szkoleń sędziów związanych z przeciwdziałaniem krzywdzenia dzieci;

• brak wspólnych szkoleń sędziów, pracowników pomocy społecznej, kuratorów, organizatorów pieczy zastępczej, Policji celem wypracowania dobrych praktyk;

• zbyt duża liczba spraw w referatach sędziów rodzinnych (referaty osiągają nawet tysiąc spraw czynnych i wykonawczych), co uniemożliwia sprawne reagowanie i podejmowanie decyzji w odpowiednim czasie;

• wieloletnie wakaty w wydziałach rodzinnych na stanowiskach sędziów i sekretarzy sądowych;

• stale poszerzająca się kognicja wydziałów rodzinnych w sprawach pilnych, uniemożliwiająca skupienie się na sprawach opiekuńczych;

• bardzo długie okresy oczekiwania na opinie w Opiniodawczych Zespołach Sądowych Specjalistów oraz brak biegłych sądowych, szczególnie z zakresu psychiatrii;

W związku z powyższym apelujemy do władzy ustawodawczej i wykonawczej o:

• przyjęcie ustawy o analizie krzywdzenia dzieci ze skutkiem śmiertelnym (serious case review);

• zwiększenie liczby rodzin zastępczych zabezpieczających miejsca dla małoletnich potrzebujących opieki poza systemem rodzinnym, tak, by orzeczenie sądowe było niezwłocznie wykonane;

• dostosowanie kadry orzeczniczej i urzędniczej w sądach do realnych potrzeb w wydziałach rodzinnych;

• organizowanie cyklicznych specjalistycznych szkoleń dla osób zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy domowej;

• stworzenie sprawnego systemu diagnostyki psychologicznej i psychiatrycznej rodziny oraz szybkiego dostępu do terapii i leczenia.

Jako Zarząd Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce zobowiązujemy się do:

• cyklicznego organizowania szkoleń dla sędziów, w tym z zakresu czynników ryzyka krzywdzenia dzieci i objawów dziecka krzywdzonego oraz z zakresu przemocy domowej;

• podnoszenia kompetencji sędziów w zakresie psychologii i rozwoju dziecka, a w konsekwencji uwrażliwienia ich na problemy przemocy;

• zachęcania sędziów do wypracowania dobrych praktyk współpracy między sędziami, kuratorami, Policją, pracownikami socjalnymi, asystentami rodziny, pracownikami ośrodków adopcyjnych i organizatorami pieczy zastępczej na szczeblu lokalnym.

Zarząd Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce